Hulp aan mensen zonder papieren straks strafbaar?

Hulp aan mensen zonder verblijfsvergunning straks strafbaar?

Op 16 april behandelde de Eerste Kamer een Europese richtlijn waarmee bepaalde hulp aan mensen zonder verblijfsvergunning strafbaar kan worden. 

Volgens de richtlijn, die straks - mogelijk in iets aangepaste vorm- wet zal worden in alle EU landen, wordt hulp bij ‘illegale binnenkomst, doorreis of verblijf als sprake is van financieel gewin of risico’s voor betrokkenen’, straks strafbaar. Ook als sprake is van ‘instigatie’ (aansporing) van ‘illegale binnenkomst, doorreis of verblijf’. De tekst van de wet is nu zodanig geformuleerd dat het ook mogelijk is hulpverleners zonder winstoogmerk of kwade bedoelingen ermee te vervolgen.

Humanitaire uitzonderings-clausule niet in de wet zelf

De staatssecretaris liet in maart weten dat het niet de bedoeling van onze (demissionaire) regering is om hulp die mensen uit humanitair oogpunt geven strafbaar te stellen maar dit wil hij niet expliciet in de wet vastleggen. Het staat wel in de bijbehorende tekst van de richtlijn (pre ambule, inleidende tekst waarin doel of onderliggende gedachten en omstandigheden veelal beschreven staan). Lees hier een brief van de staatssecretaris waarin hij hierop ingaat. Enkele partijen vroegen hem tevergeefs om bij de Europese commissie te pleiten voor aanpassing van de richtlijn op dit punt.

Zorgen 

Veel mensen en organisaties maken zich zorgen over de gevolgen van het aannemen van een dergelijke wet. Grote groepen mensen kunnen hierdoor op straat komen, zonder toegang tot inkomen, die dan bloot staan aan risico’s van misbruik, uitbuiting en extreme armoede. Ook is er risico dat het financieel lastiger wordt voor organisaties die hulp bieden en dat er daardoor mogelijk bijvoorbeeld minder toegang zal zijn tot medisch noodzakelijke zorg (zoals medicatie die van levensbelang is) en basisvoorzieningen. Ook zullen organisaties als STIL minder goed aan oplossingen en perspectief kunnen werken als er minder geld en menskracht zou zijn en bepaalde hulpverlening verboden. In sommige gevallen kunnen hulpverleners gevangenisstraf krijgen.

20 collega-organisaties schreven een brief over hun zorgen aan de Eerste Kamer. STIL kreeg de brief te laat onder ogen om nog te kunnen tekenen.

Andere vervelende wensen

Enkele van de politieke partijen die op dit moment pogen een regering te vormen hebben los hiervan nog wensen die het leven voor mensen zonder verblijfsvergunning moeilijker kunnen maken. Zo willen sommige partijen dat gemeenten geen steun of opvang meer bieden aan 'ongedocumenteerden', anderen willen 'illegaliteit' strafbaar stellen (waarmee hulpverlening ook strafbaar kan worden). Daarmee zouden mensen zonder de juiste papieren naast de vreemdelingendetentie die er al is, ook in strafgevangenissen kunnen komen en daarmee een strafblad kunnen krijgen waardoor ze geen verblijfsvergunning meer kunnen krijgen.

Dit zijn alleen nog maar wensen van bepaalde partijen maar door de verkiezingsuitslag maken ze kans werkelijkheid te worden. 

Gemeenten zien noodzaak wél

Sommige mensen menen dat het zo'n vaart niet zal lopen met de plannen van landelijke politici omdat de meeste gemeenten die nu steun bieden aan ongedocumenteerden hier niet zomaar mee zullen stoppen, gezien het belang en de noodzaak van de opvang en begeleiding en de gevolgen als die steun er niet meer zou zijn. 

In Utrecht leidt de steun van de gemeente en organistaties ertoe dat voor 75% van de mensen die opvang en begeleiding krijgen een oplossing gevonden wordt, zoals legalisering of terugkeer. 

STIL blijft solidair

STIL is van plan haar werk voort te zetten zolang dit nodig is. Wel willen we komende tijd onze achterban vergroten zodat we straks sterker staan in moeilijke tijden die er vermoedelijk aan komen. Je kunt hier zien hoe je kunt helpen. Voor ons zou het heel fijn zijn als je ons volgt op sociale media en berichten deelt zodat we bekender worden en breder steun kunnen werven. We houden onze volgers en achterban zo goed mogelijk op de hoogte van ontwikkelingen. Hier kun je vast een bericht lezen over het belang en de noodzaak van STIL.

Dit bericht is geschreven op 16 april 2024 en aangepast op 30 april.